گوش و حلق و بینی
پزشکی گوش و حلق و بینی یا اتورینولارینگولوژی (به فرانسوی: Oto-rhino-laryngologie ) یا (به انگلیسی: ENT )، (Ear, Nose, Throat) شاخه‌ای از پزشکی است که به تخصص تشخیص و درمان اختلالات گوش، گلو (حلق) و بینی، و سر و گردن ارتباط دارد.
فلوشیپ
در ایران این رشته دارای فوق تخصص اتولوژی و نورواتولوژی (گوش) و چند فلوشیپ است: فلوشیپ اتولوژی و نورواتولوژی (گوش)، فلوشیپ رینولوژی و جراحی اندوسکوپیک سینوس، فلوشیپ لارنگولوژی، فلوشیپ جراحی سروگردن.[۲] فلوشیپ جراحی زیبایی یا پلاستیک صورت
تخصص گوش، حلق و بینی (اتولارینگولوژی) چیست؟
مطالعات گوش، حلق و بینی درطول 50 سال گذشته گسترش یافته و اکنون بر سر و گردن تمرکز دارد.
واژه‌ی اتولارینگولوژی (گوش و حلق‌شناسی)، با وجود طولانی بودن، مخفف اتورینولارینگولوژی (گوش، حلق و بینی شناسی) است.
رشته‌ی گوش، حلق و بینی بر هفت حوزه‌ی مختلف تمرکز دارد. برخی متخصصان مطالعاتی اضافی برای تخصص یافتن در یکی از این هفت حوزه انجام می‌دهند و خدماتشان را به این تخصص محدود می‌کنند.
این هفت حوزه شامل موارد زیر است:
- درمان آلرژی‌ها با استفاده از داروها، ایمونوتراپی و دوری از محرک‌ها
- انجام جراحی بر روی صورت، گردن یا گوش برای اهداف زیبایی، عملکردی یا بازسازی
- درمان یا برداشتن تومورهای سر و گردن، از جمله بینی و حلق
- مدیریت اختلالات حلق
- درمان مشکلات گوش، از جمله عفونت‌ها، تومورها و اختلالات مسیر عصبی موثر بر شنوایی و تعادل
- بیماری‌های گوش، حلق و بینی در کودکان از جمله ناهنجاریهای مادرزادی و تاخیر در رشد
- مدیریت اختلالات بینی و سینوس‌ها
فوق تخصص‌ها
بیشتر دکتر متخصص گوش، حلق و بینی، برای گرفتن فوق تخصص اقدام می‌کنند. زمینه‌های فوق تخصص شامل موارد زیر است:
- اوتولوژی – تشخیص و درمان عفونت، بیماری و آسیب گوش برای بهبود شنوایی و تعادل. این تخصص شامل جراحی کاشت حلزون است که در آن یک دستگاه الکترونیکی پیچیده‌ی کوچک که عصب شنوایی را تحریک میکند، در گوش درونی (حلزون گوش) کاشته می‌شود. این جراحی حس شنوایی را در افراد ناشنوا بهبود می‌بخشد.
- رینولوژی – درمان تمام جوانب اختلالات بینی و سینوس شامل آلرژی، عفونت، بیماری‌های التهابی و تومورها. این متخصصین تومورهای نادر قاعده‌ی جمجمه از جمله تومورهای غده‌ی هیپوفیز را نیز جراحی می‌کنند.
- لارینگولوژی – درمان بیماری‌ها و اختلالات حلق و گلو، مانند گره تارهای صوتی، مشکلات صدا (شامل خشونت صدا) و سرطان.
- جراحی سر و گردن – درمان بیماری‌های خوش‌خیم و بدخیم سر و گردن، شامل غدد لنفی، بزاقی، تیروئید و پاراتیروئید
- جراحی قاعده‌ی جمجمه / نوروتولوژی – درمان اختلالات قاعده‌ی جمجمه و نورومای آکوستیک (تومورهای خوش‌خیم و غیرسرطانی بر روی عصب دهلیزی حلزونی که شنوایی و تعادل را کنترل میکند)
- پلاستیک صورت – جراحی‌های زیبایی شامل رینوپلاستی (اصلاح و بازسازی شکل، عملکرد و ظاهر بینی) و پیناپلاستی (اصلاح گوش‌های برجسته). کار این پزشکان شامل بازسازی نقایص صورت نیز می‌باشد. جراحان پلاستیک و دهان و دندان و فک و صورت نیز ممکن است این نوع جراحی‌ها را انجام دهند.
- جراحی تیروئید و پاراتیروئید – تشخیص و درمان تومورهای تیروئید و پاراتیروئید از طریق جراحی
- کودکان – برخی بیماری‌های گوش، حلق و بینی مادرزادی هستند و باید در سنین پایین درمان شوند. درمان‌ها طیف وسیعی دارند و شامل کاشت حلزون و دیگر دستگاه‌های شنوایی قابل کاشت، جراحی سر و گردن و درمان بیماری‌های نادر از جمله آرترزی کوآن (انسداد پشت مسیر بینی توسط استخوان یا بافت) هستند.
علائم و درمان بیماری‌های گوش، حلق و بینی
بیماران ممکن است از یک احساس ناراحتی ساده تا درد شدید گوش‌ها و همین‌طور مشکلات شنوایی، انسداد یا وز وز گوش را تجربه کنند. بیماران دچار مشکلات گوش، حلق و بینی می‌توانند با مشکلات سینوسی، خروپف، از دست دادن حس بویایی یا واکنش‌های آلرژیک نیز مراجعه کنند. در برخی موارد خاص، بیماران دچار مشکلات حلق یا حنجره یا نیز می‌شوند. این بیماری‌ها می‌تواند منجر به مشکل در بلع یا تنفس و تورم غیرطبیعی و حتی سرگیجه شوند. بیماران ممکن است از فلج صورت نیز رنج ببرند.
برخی از رایج‌ترین علائمی که به مشاوره با جراح گوش، حلق و بینی منجر می‌شوند، عبارتند از:
- گوش درد (اوتالژی)
- از دست دادن شنوایی (هایپوآکوزیس)
- انسداد یا وزوز گوش یا سرگیجه
- خروپف
- از دست دادن حس بویایی (هایپوسمی)
- مشکل در بلع
- مشکل در تنفس به سبب مشکلات حلقی
- تغییر صدا (گرفتگی یا دیسفونی)
- فلج صورت
متخصص گوش و حلق و بینی کیست؟
- اگر شما دچار بیماری در سر و گردن شده باشید و به پزشک عمومی مراجعه کنید، احتمالا شما را بهدکتر گوش و حلق و بینی یا Otorhinolaryngologist ارجاع میدهد. تا قبل از قرن نوزده پزشکان نمی‌دانستند، گوش، بینی و گلو توسط یک سیستم لوله‌ای بهم وصل هستند. زمانی‌که با ابزارهای دقیق این مسئله مشخص شد، تخصص جدید در پزشکی به نام تخصص گوش و حلق و بینی ایجاد شد.
- این متخصصان بسیاری از بیماری‌های مربوط به گوش، بینی و گلو را تشخیص می‌دهند و درمان می‌کنند. در ادامه به شما توضیح می‌دهیم که برای درمان کدام مشکلات باید به این پزشک مراجعه کنید.
- according to bonsecours,The field of medicine that an ENT treats is called otolaryngology. Otolaryngologists diagnose, manage, and treat disorders of your head and neck. An ENT doctor looks at your ears, nose, throat, sinuses, larynx, and other related parts of your body.
- متخصص گوش و حلق و بینی اختلالات و بیماری هایی را که به سر و گردن باشد را تشخیص میدهد و درمان میکند
متخصص گوش و حلق و بینی در چه زمینه‌ای تخصص دارد؟
این پزشک در موارد زیر تخصص دارد:
- بیماری‌های گوش: در صورت وجود اختلال یا مشکل در گوش مانند عفونت گوش، وزوز گوش، درد یا اختلالاتی که تعادل را تحت تأثیر قرار میدهد، باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد. این متخصصان می‌توانند اختلالات مادرزادی مربوط به گوش را هم درمان کنند.
- بیماری‌های بینی: مشکلات مربوط به بینی، حفره‌های بینی و سینوس‌ها توسط متخصص گوش و حلق و بینی تشخیص داده و درمان می‌شود. این دسته از بیماری‌ها روی تنفس، حس بویایی و شرایط فیزیکی تأثیر می‌گذارند.
- بیماری‌های گلو: گاهی اختلالات و بیماری‌های مربوط به گلو روی گفتار، غذا‌خوردن، بلع و هضم غذا تأثیر می‌گذارند. برای تشخیص و درمان چنین اختلالاتی باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد.
- بیماری‌های سر و گردن: این متخصصان در مدیریت و درمان بیماری‌هایی مانند تومورها، تروما و بدشکلی سر و گردن تخصص دارند. جراحی‌های زیبایی و ترمیمی مربوط به این ناحیه هم توسط متخصصان گوش و حلق و بینی انجام می‌شود. زمانی که اعصاب سر و گردن آسیب ببیند، ممکن است بینایی، بویایی، شنوایی و حرکات صورت تحت أاثیر این اختلال قرار بگیرند. این پزشک برای درمان و مدیریت چنین بیماری‌هایی آموزش‌دیده است.
متخصص گوش و حلق و بینی می‌تواند چه فوق تخصصی را کسب کند؟
متخصص گوش و حلق و بینی می‌تواند برای کسب مدرک فوق تخصص گوش و حلق و بینی آموزش بیشتری در دانشگاه ببیند. این متخصصان می‌توانند در یکی از زمینه‌های زیر فوق‌تخصص دریافت کنند.
- گوش و حلق و بینی کودکان
- گوش‌شناسی، نوروتولوژی و شنوایی‌شناسی
- آلرژی
- جراحی پلاستیک و ترمیمی صورت
- جراحی سر و گردن (تخصص تومورهای سر و گردن)
- حنجره (تخصص در حلق، صدا و بلع)
- راینولوژی (تخصص حفره بینی و سینوس).
متخصص گوش و حلق و بینی چه بیماری‌هایی را درمان میکند؟
- همان‌طور که گفتیم بسیاری از بیماری‌های مربوط به ناحیه سر و گردن توسطمتخصص گوش و حلق و بینی درمان می‌شوند. برای اینکه دقیق‌تر بدانید دکتر گوش و حلق و بینی کیست و چه بیماری‌هایی را درمان میکند، در ادامه هرکدام از بیماری‌هایی که توسط این پزشک مدیریت و درمان می‌شود را معرفی کنیم.
1. عفونت گوش
- زمانی‌که یک عامل باکتریایی یا ویروسی بر گوش میانی (درست پشت پرده گوش) تاثیر بگذارند، شخص به عفونت گوش مبتلا می‌شود. این نوع عفونت می‌تواند حاد یا مزمن باشد. عفونت گوش منجر به التهاب و تجمع مایع در گوش میانی می‌شود، به همین دلیل گاهی دردناک است. عفونت حاد گوش دردناک است، اما پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شود. عفونت‌های مزمن یا برطرف نمی‌شوند و یا بارها و بارها عود می‌کنند. این نوع عفونت می‌تواند به گوش میانی یا داخلی آسیب دائمی وارد کند.
2. گوش درد
- گوش دردمعمولا کودکان را تحت تأثیر قرار میدهد، اما بزرگسالان هم گاهی دچار این مشکل می‌شوند. ممکن است هر دو گوش شخص شروع به درد کند. اما بیشتر مواقع تنها یک گوش درد می‌گیرد. علت این عارضه در بیشتر مواقع عفونت گوش است.
3. سرگیجه
- سرگیجه حس کاذبی در شخص ایجاد میکند که انگار محیط اطراف در حال چرخش است. این حالت می‌تواند به‌دلیل سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش‌خیم، عفونت یا میگرن ایجاد شود. این عارضه در بیشتر مواقع با دارو یا چند تمرین ساده برطرف می‌شود. معمولا سرگیجه پس از چند دقیقه برطرف می‌شود. اما در برخی حالت‌ها مانند میگرن ممکن است تا چند ساعت طول بکشد.
4. وزوز گوش
- زمانی که صدایی مانند زنگ‌زدن در گوش احساس می‌شود که به آنوزوز گوش می‌گویند. ممکن است شخص صدای غرش، وزوز، سوت‌زدن یا خش‌خش بشنود. این صداها در واقعیت وجود ندارند و گاهی این صداها با صدای محیط تداخل ایجاد می‌کنند و باعث حس کلافگی در شخص می‌شود. وزوز گوش گاهی همراه با افسردگی، اضطراب و استرس است.
- هر شخصی در هر سنی می‌تواند به این عارضه مبتلا شود. اما بیشتر افراد مسن تحت تأثیر وزوز گوش قرار می‌گیرند. شایع‌ترین علت آن آسیب به گوش میانی یا داخلی است.
5. کم شنوایی و ناشنوایی
- زمانی که شما نتوانید صداهای جزئی یا کلی محیط را بشنوید، دچار کم‌شنوایی شده‌اید. این عارضه می‌تواند یک یا هر دو گوش را درگیر کند. معمولا کم‌شنوایی به‌تدریج و در طول زمان ایجاد می‌شود. طبق تحقیقات حدود ۲۵% از افراد ۶۵ تا ۷۴ سال دچار کم‌شنوایی هستند. گاهی ممکن است کم‌شنوایی به‌مرور به ناشنوایی ختم شود و شخص توانایی شنیدن صداها را از دست بدهد.
6. پارگی پرده گوش
- زمانی‌که یک سوراخ یا پارگی کوچک روی پرده گوش ایجاد شود، شخص دچار پارگی پرده گوش می‌شود. این پرده یک غشا با بافت نازک است که گوش میانی و کانال گوش خارجی را از هم جدا میکند. ارتعاش این پرده باعث می‌شود، صداها را به‌وضوح بشنویم. زمانی‌که پرده گوش آسیب می‌بیند، شنوایی دچار مشکل می‌شود.
- عفونت گوش، تغییرات فشار، جراحت و آسیب‌دیدگی حین ورزش یا تصادف از عوامل اصلی پارگی پرده گوش هستند. اگر در گوش خود احساس درد دارید، مایعات آبکی، خونی یا پر از چرک از گوش شما خارج می‌شود و وزوز گوش را تجربه می‌کنید، حتما باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
7. بیماری منیر گوش
- بیماری منیر اختلالی است که درگوش داخلی ایجاد می‌شود. گوش داخلی مسئول شنوایی و تعادل است. زمانی‌که شخص دچار بیماری منیر می‌شود، سرگیجه و عدم تعادل را تجربه میکند. همچنین ممکن است صدای وزوز و زنگ‌زدن بشنود. این بیماری معمولا یک گوش را درگیر میکند و علت دقیق آن مشخص نیست. ممکن است بیماری‌های خودایمنی، آلرژی و ژنتیک باعث بروز این اختلال شوند
8. آلرژی
- آلرژیپاسخ سیستم ایمنی بدن به عوامل خارجی است. این عوامل خارجی که به آنها آلرژن گفته می‌شود، ممکن است هر نوع ماده غذایی، گرده گل یا شوره حیوانات خانگی باشد. آلرژی معمولا برای بدن مضر نیست و تنها علائمی مانند التهاب، عطسه یا نشانه‌های این‌چنینی دارد.
- معمولا پس از مدتی بدن با محیط سازگار می‌شود و حساسیت سیستم ایمنی به آلرژن کمتر می‌شود. برخی از آلرژی‌ها بسیار شدید هستند و باعث پاسخ آنافیلاکسی می‌شوند. این وضعیت بسیار جدی است و حتی می‌تواند کشنده باشد. این حالت باعث مشکلات تنفسی حاد می‌شود و شخص هوشیاری خود را از دست میدهد.
9. رینیت
- بهالتهاب پوشش داخلی حفره بینی رینیت گفته می‌شود. این بیماری می‌تواند آلرژیک یا غیرآلرژیک باشد. حتی گاهی ممکن است در نتیجه عفونت ایجاد شود. زمانی‌که شخص یک ماده آلرژی‌زا را تنفس میکند، احتمال ایجاد این اختلال وجود دارد. علائم رینیت معمولا شامل گرفتگی بینی، آبریزش، خارش بینی، عطسه، سرفه و خارش چشم است.
10. سینوزیت
- عفونت سینوسی جز بیماری‌های شایع است که باعث التهاب سینوس‌ها و مجاری بینی می‌شود. به این التهاب سینوزیت می‌گویند. سینوس‌ها حفره‌های هوایی کوچکی هستند که پشت پیشانی، بین دو چشم، استخوان گونه‌ها و بینی قرار دارند. سینوس‌ها مایع روان و رقیق را تولید می‌کنند و به‌وسیله‌ی آن میکروب‌ها را به‌دام می‌اندازند.
- گاهی یک باکتری یا آلرژن باعث تولید بیش‌از‌حد مخاط می‌شود و حفره‌ها بسته می‌شوند. این عارضه باعث عفونت سینوسی می‌شود. اگر عفونت ویروسی باشد، پس از یک تا دوهفته برطرف می‌شود. اما عفونت باکتریایی در این مدت‌زمان رفع نمی‌شود و برای درمان آن باید به پزشک مراجعه کرد.
11. خونریزی بینی
- خونریزی بینی یا خون دماغ یک عرضه شایع است و بسیاری از افراد در زندگی خود آن را تجربه کرده‌اند. شاید خونریزی بینی کمی ترسناک باشد، اما در بیشتر مواقع نشانه‌ی یک مشکل جدی نیست. بینی رگ‌های خونی زیادی دارد که بسیار حساس هستند. این مشکل در بزرگسالان و کودکان بین ۳ تا ۱۰ سال شایع است.
- دو نوع خون‌دماغ قدامی و خلفی وجود دارد. حالت قدامی خطرناک نیست. اما خون دماغ خلفی در پشت یا عمیق‌ترین بخش بینی ایجاد می‌شود و می‌تواند خطرناک باشد. گاهی هوای خشک یا مصرف آنتی‌هیستامین باعث خشکی بینی و بروز این مشکل می‌شوند.
12. پولیپ بینی
- زمانی که دچار علائم سرماخوردگی هستید و این علائم با هیچ یک از داروهای این بیماری یا داروهای مربوط به آلرژی از بین نمی‌رود، احتمالا پولیپ بینی دارید. پولیپ در واقع رشد بافت پوششی بینی است که خوش‌خیم بوده و مشکلی ایجاد نمی‌کند. عفونت‌های مزمن، آسم، رینیت آلرژیک و حساسیت به داروهای ضدالتهابی باعث بروز پولیپ بینی می‌شوند.
13. انحراف بینی
- انحراف بینی یا انحراف سپتوم در نتیجه مشکل در تیغه بینی ایجاد می‌شود. سپتوم تیغه‌ی میانی بینی است که حفره‌های بینی را از هم جدا میکند. انحراف در این تیغه باعث کوچک و بزرگ‌شدن حفره‌ها و مشکلات تنفسی می‌شود. این عارضه باید با عمل بینی رفع شود. متخصص گوش و حلق و بینی این عمل را انجام میدهد و مشکل انحراف بینی را برطرف میکند.
14. گرفتگی بینی
- بسیاری از افراد تصور می‌کنند، گرفتگی بینی به دلیل تولید مخاط بیش‌از‌حد است. این عارضه معمولا به‌دلیل التهاب رگ‌های خونی سینوس‌ها ایجاد می‌شود. سرما، آنفولانزا، آلرژی و عفونت سینوس می‌تواند باعث بروز این مشکل شود. مرطوب‌کردن هوای محیط و دوش‌گرفتن در بیشتر مواقع مشکل گرفتگی بینی را برطرف می‌کنند. اما گاهی این مشکل به‌راحتی حل نمی‌شود و برای برطرف‌کردن آن باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد.
15. ازدستدادن بویایی
- این عارضه باعث می‌شود که مشکل کامل یا جزئی در بویایی ایجاد شود. دلیل آن می‌تواند مشکلات در بینی، مغز یا سیستم عصبی باشد. این عارضه می‌تواند موقت یا دائمی باشد. اگر علت آن آلرژی یا عفونت باکتریایی و ویروسی باشد، پس از مدتی برطرف می‌شود. عوامل دیگری مانند آلزایمر، پارکینسون، تومور مغزی، تومور بینی، کرونا و اختلالات هورمونی از دیگر دلایل ازدستدادن بویایی هستند.
16. گرفتگی صدا
- عارضه گرفتگی صدا باعث تغییر غیرطبیعی در صدا می‌شود. علت ایجاد این مشکل، اختلال در حنجره و تارهای صوتی است. این بیماری لارنژیت نامیده می‌شود و می‌تواند باعث گرفتگی صدا شود. عوامل دیگری مانند بازگشت اسید معده به مری، سیگارکشیدن، نوشیدنی‌های کافئین‌دار، آلرژی و سرفه‌های بیش‌از‌حد هم باعث ایجاد این مشکل می‌شوند.
- اگر گرفتگی صدا بیش از ۱۰ روز طول کشید، باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید تا علت آن تشخیص داده شود. گاهی پولیپ، سرطان گلو، سرطان ریه، آسیب به گلو، اختلال عملکرد تیروئید یا آسیب عصبی و ماهیچه‌ای باعث گرفتگی صدا می‌شوند.
17. گلودرد
- گلودرد احساس ناراحتی و درد در گلو است. گاهی ممکن است شخص احساس خشکی در گلو کند. علت ایجاد این عارضه، عوامل مختلفی مانند عفونت‌ها، هوای خشک، التهاب لوزه‌ها یا آلرژی است. متخصص گوش و حلق و بینی با بررسی علائم و سوابق پزشکی علت گلودرد را پیدا میکند و درمان را آغاز میکند.
18. آپنه خواب
- آپنه خواب نوعی اختلال خواب است و باعث می‌شود تنفس در حین خواب بارها قطع شود. اگر این عارضه درمان و مدیریت نشود، احتمال ایجاد دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی مانند سکته و حمله قلبی را افزایش میدهد. اگر شخص در خواب خروپف کند، یا به‌دلیل تنگی‌نفس ناگهانی یا خفگی از خواب بیدار شود یا به‌دلیل سردرد و گلودرد از خواب بیدار شود، احتمال آپنه خواب وجود دارد.
19. خروپف
- خرناس یا خروپف یک عارضه شایع است که تقریبا۴۵% بزرگسالان آن را تجربه کرده‌اند. خروپف در مردان نسبت به زنان بیشتر شایع است. با افزایش سن احتمال ابتلا به این اختلال بیشتر می‌شود. گاهی با تغییر سبک زندگی می‌توان این مشکل را برطرف کرد. اما اگر مشکل خرناس به دلیل اختلال خواب باشد، باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه و درمان مناسب را شروع کرد.
20. رفلاکس معده
- رفلاکس معده بازگشت اسید معده به مری است. اگر در هفته بیش از دو بار این عارضه را تجربه می‌کنید، احتمال دارد به رفلاکس معده مبتلا شده باشید. در این بیماری احساس سوزش ناخوشایندی در قفسه سینه تجربه می‌کنید. گاهی ممکن است حالت تهوع، درد قفسه سینه، درد هنگام بلع و بوی بد دهان هم از علائم این بیماری باشند. متخصص گوش و حلق و بینی برای درمان ابتدا برنامه‌ای برای تغییر سبک زندگی داده و داروهایی تجویز میکند.
21. لارنژیت
- در بیماری لارنژیت تارهای صوتی ملتهب می‌شود. عوامل مختلفی مانند استفاده زیاد از تارهای صوتی، عفونت یا تحریک گلو باعث بروز لارنژیت می‌شوند. این بیماری می‌تواند حاد باشد و در کمتر از ۳ هفته برطرف شود و یا مزمن باشد و مدت طولانی شخص را درگیر کند. لارنژیت باعث ضعیف‌شدن صدا، خشک‌شدن گلو و سرفه خشک می‌شود.
22. فارنژیت یا التهاب گلو
- فارنژیت در واقع التهاب حلق است. حلق درست پشت گلو قرار دارد. در بسیاری از مواقع افرادی که دچار فانرژیت هستند، به‌دلیل گلودرد به پزشک مراجعه می‌کنند. این عارضه بیشتر در فصول سرد سال شایع است. گاهی عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی باعث ایجاد این بیماری می‌شوند. سرخک، آبله‌مرغان و سیاه‌سرفه از علل دیگر التهاب گلو هستند. معمولا علائم این بیماری علاوه بر گلودرد، عطسه، آبریزش‌بینی، سردرد، سرفه، خستگی، بدن‌درد و لرز است.
23. کرونا
- اخیرا با شیوع ویروس کرونا و ایجاد علائمی مانند، سرفه، سردرد، تب و خستگی مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی بیشتر شده‌است. بیماری ویروس کرونا که در سال ۲۰۱۹ شیوع پیدا کرد، به نام سندروم حاد تنفسی هم شناخته می‌شود. این بیماری علائم دیگری مانند ازدستدادن حس بویایی، تنگی‌نفس، درد عضلانی، گلودرد، حالت تهوع و اسهال دارد. در صورت وجود هر یک از علائم ذکرشده باید سریعا به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.